نوشته‌ها

روز حمل و نقل مبارک

در نمودار زیر آثار اقتصادی سرمایه‌گذاری در زیرساخت حمل‌ونقل  نشان داده شده است. این نوع سرمایه‌گذاری، موجب بهبود ترابری می‌شود که به نوبه‌ی‌ خود بر ظرفیت، بازدهی و قابلیت اعتماد اقتصادی می‌افزاید. در این حالت، هزینه‌ها و مدت حمل‌ونقل  کمتر شده و کسب و کار رونق گرفته و گسترش می‌یابد. مجموع این عوامل باعث بهبود بهره وری کل اقتصاد شده و این نیز به نوبه‌ی خود بر بازارهای کار و کالا تأثیر می‌گذارد. نتیجه‌ی اصلی نیز نخست در سطح رقابت پذیری ملی و در نهایت رشد اقتصادی نمایان می‌گردد.

رابطه حمل و نقل با لجستیک

حمل‌ونقل جاده‌ای ایران همچون سایر امور، پیشگام در بهره برداری از نظام لجستیک در کشور است و به دهها مورد از این نوع مناطق متصل است و از موقعیت آنها بهره برداری می‌کند. متأسفانه در حال حاضر مدیران راه‌آهن ‌‌ایران در راستای انجام این مهم، گام‌های جدی برنداشته‌اند. هم اینک راه‌آهن می‌تواند با مراکز لجستیکی کویر یزد، قم، کاسپین و شهرک صنعتی کاوه ارتباط لجستیکی برقرار کند. گویا اخیراً راه‌آهن ‌تفاهم نامه‌ا‌ی را با شرکت خدمات دریایی و کارگزاری بندری تایدواتر خاورمیانه به امضاء رسانده تا برای خرید ناوگان ریلی و ساخت ترمینال غلات برای حمل کالاهای اساسی از دو بندر امام و شهید رجایی به مقصد آپرین، سرمایه‌گذاری به مبلغ 16 هزار میلیارد ریال را بنماید. شاید اختصاص تمامی منطقه‌ی آپرین با آن وسعت و موقعیت عالی جغرافیایی فقط برای حمل غلات نقض غرض باشد. ولی با توجه به رها بودن آپرین طی چهار دهه‌ی اخیر، همین اقدام نیز به نوع خود گامی مثبت تلقی‌ می‌گردد، به شرط اینکه انحصار کل آپرین به این شرکت واگذار نشده باشد .

موضوع مهم دیگر اینست که حمل‌ونقل ریلی هنوز در حال و هوای دهه‌ی 70 شمسی سیر‌ می‌کند و فقط در قالب لجستیک طرف دوم قادر به فعالیت است. در حالی که راه‌آهن‌های کشورهای پیشرفته در حال گذار از لجستیک طرف سوم به طرف چهارم هستند. مثلاٌ در حوزه‌ی حمل مسافری، خدماتی چون هتلداری، پارکینگ نامحدود خودرو مسافرین، حمل از درب منزل تا ایستگاه (در مبدأ) و از ایستگاه تا مقصد نهایی، حمل بارهای همراه مسافر از طریق توشه از درب منزل و همچنین باربری در ایستگاهها، اجاره‌ی خودرو در مقصد، انجام تورهای مسافرتی شامل کلیه‌ی مراحل از رفت تا برگشت و بسیاری موارد دیگر را انجام‌ می‌دهند. در حمل باری نیز خرده بار و بسته‌های پستی، انبارداری گسترده، خدمات حمل یکپارچه از خروجی محل تولید یا انبار تأمین کننده‌ی کالا در داخل یا خارج از کشور تا انبار گیرنده (از طریق به کارگیری کلیه شیوه‌های حمل لازم)، خدمات انجام مراحل مختلف تشریفات گمرکی و ترخیص کالا و بسیاری از موارد دیگر از جمله‌ی آنها‌ می‌باشد.

برخی از راه‌آهنها در کشورهای پیشرفته از محل درآمدهای جانبی تا 30 در صد کسر بودجه خود را تأمین‌ می‌کنند. لازم به ذکر است که این گونه خدمات از طریق به خدمت گرفتن لجستیک طرف سوم برون سپاری‌ می‌شوند، ولی با یکپارچه‌سازی خدمات مزبور، سطح اشغال قطارها بالا رفته و بر قیمت بلیتها در اکثر اوقات سال افزوده‌ می‌شود. ضمن اینکه راه‌آهن ‌با اجاره دادن اراضی خود کسب درآمد بسیار‌ می‌کند.

دالانهای ترانزیتی بین المللی، رابط بین بازارهای بزرگ تولید، توزیع و مصرف میباشند. بنابراین بدون شناخت و در نظر گرفتن قابلیتها، امکانات و اهداف این بازارها، نمی توان بازاریابی مؤثری برای حمل کالاهای مربوطه انجام داد. و در صورت نبود بازار حمل، بحث درباره ی ایجاد دالان ترانزیتی  بین المللی کاری بیهوده است.

مطلب ناگوار اینست که به دلیل غفلت مسئولین راه آهن، در حال حاضر دالانهای ترانزیتی شرقی – غربی داخلی ایران، تقریباً گوی رقابت را به حریفان خود باخته است. امید است که مسئولین فعلی از آخرین فرصتهای باقیمانده برای توسعه محورهای شمالی جنوبی و شرقی غربی استفاده کرده و جایگاه راه آهن ایران  را تا حدی حفظ نمایند.

در این نوشتار در باره ی دالانهای ترانزیتی مرتبط با سه بازار بزرگ عمده: خلیج فارس و دریای عمان چین و اروپا در خارج از ایران به طور مختصر و صرفاً به منظور آشنایی بحث میگردد. بررسی دقیق هر یک از آنها نیازمند مقالات جداگانه ای میباشد. بعد از آن به موضوع کلیدی توسعه ی دالانهای ترانزیتی ایران که میتوانند شبکه ریلی ایران را قدرتمند و رقابت پذیر نمایند، پرداخته میشود.

گردآورنده : سید منصور محمودی

منبع : انجمن صنفی شرکت های حمل و نقل ریلی و خدمات وابسته

حمل و نقل

حمل و نقل ، سطح بالای دانش آکادمیک و تخصص پرسنل این شرکت در حمل ونقل ریلی به واسطه وجود مدیران و معاونین اسبق راه­ آهن ج.ا.ا در ساختار مدیریتی شرکت و وجود کارشناسان خبره فارغ التحصیل از تنها دانشکده مهندسی راه­آهن خاورمیانه و سایر دانشگاه های معتبر کشور موجب شده است که شرکت احیاء ریل ایرانیان در مواجه با مشتریان بهترین روش‌های حمل‌ ونقل ریلی و نظرات مشاوره‌ای ارائه نماید. کارشناسان و متخصصان احیاء ریل ایرانیان می‌توانند در زمینه‌های ذیل به شما کمک کنند:

  • راهکارهای بهینه حمل ترکیبی و حمل و نقل ریلی در بخش داخلی و بین‌المللی
  • سرمایه گذاری جهت تجهیز و توسعه محوطه‌های ریلی
  • تخلیه و بارگیری انواع واگن باری
  • امور گمرکی و ترخیص

حمل و نقل بین‌المللی راه آهن و فرآیند حمل در حال حاضر شامل صادرات و واردات از مرزهای ریلی و ترانزیت در همه مسیرهای ریلی می‌باشد و شرایط حمل با توجه به مقررات بین‌المللی مشترک بین راه آهن‌ها است و مشتریان جهت آگاهی از شرایط و کرایه و فرآیند حمل و هزینه‌های حمل می‌بایست با بخش بازرگانی بین‌الملل شرکت احیاء ریل ایرانیان هماهنگی لازم را به عمل آورند.

کرایه و هزینه حمل بر اساس مسافت و مسیر حمل، میزان بارگیری در واگن، نوع حمل (واردات و صادرات و ترانزیت)، نوع واگن مورد استفاده (مخزندار، یخچالدار، خودرو بر، کانتینری، مسقف و سایر واگنهای دربست)، نوع بار (عادی، خطرناک، ترافیکی) و … تعیین می‌شود.

لیست مرزهای ریلی فعال کشور جهت واردات و صادرات کالا به شرح ذیل می‌باشد:

  • مرز ريلي سرخس (ايران و تركمنستان)
  • مرز ریلی اینچه برون (ايران و تركمنستان)
  • مرز ریلی شمتیغ (ايران و افغانستان)
  • مرز ریلی لطف آباد (ايران و تركمنستان)
  • مرز ريلي جلفا (ايران و آذربايجان)
  • مرز ريلي رازي (ايران و ترکيه )
  • مرز ريلي مير جاوه (ايران و پاکستان)

لازم به ذکر است علاوه بر مرزهای ریلی فوق، امکان صادرات، واردات و ترانزیت کالا از طریق بنادر متصل به شبکه ریلی به شرح ذیل امکان‌پذیر می‌باشد.

  • بندر امام خمینی
  • بندر شهید رجایی
  • بندر امیرآباد
  • بندر خرمشهر
  • بندر ماهشهر
  • بندر ترکمن

شرکت احیاء ریل ایرانیان فعالیت خود را در مرزهای ریلی اینچه برون، شمتیغ، سرخس و رازی آغاز نموده و آماده خدمت رسانی در خصوص حمل و نقل بین‌المللی به مشتریان می‌باشد. همچنین این شرکت حمل ریلی صادرات سالیانه چندین میلیون تن محمولات صادراتی (نظیر سنگ آهن، گندله آهن، آهن اسفنجی، کلینکر سیمان، سیمان کیسه‌ای، گوگرد و …) از طریق بندر شهیدرجایی بندرعباس و بندر امیرآباد را در کارنامه خود دارد.

در حال حاضر این شرکت با کشورهای ترکمنستان، افغانستان، ترکیه وارد همکاری شده و دارای نماینده در کشورهای مذکور می باشد.

شبکه راه آهن ج.ا.ا به تبع موقعیت خاص ژئوپلیتیک و سابقه چند هزار ساله ایران در مبادلات تجاری آسیا- اروپا از طریق راه ابریشم باستان و قرارگرفتن در مسیرکریدورهای اصلی منطقه از جمله کریدور شمال-جنوب وکریدور شرقی-غربی از مزیت نسبی مناسبی در انتقال بارهای ترانزیت کشورهای محصور در خشکی آسیای میانه به آب‌های آزاد بین‌المللی از طریق خلیج فارس وکشورهای خاورمیانه و شرق اروپا برخوردار است.

حمل ریلی بار بین المللی

مهمترین کریدورهای بین‌المللی فعلی و آتی که از مسیر ریلی ایران عبور می‌کنند:

این کریدور از هند و جنوب شرق آسیا شروع و از طریق خلیج فارس و مسیرهای ارتباطی قلمرو ایران به روسیه و اروپا ختم می‌شود. سه مسیر ریلی این کریدور در خاک ایران عبارتند از:

1. مسیر ریلی بندرعباس – سرخس:

این مسیر شناخته شده‌ترین مسیر ریلی بطول 1619 کیلومتر است که از طریق ترکمنستان، ازبکستان و قزاقستان به روسیه و شمال اروپا قابل دسترسی است (طول تا آلماتی مسیر 3765 کیلومتر شامل ایران 1619 کیلومتر، ترکمنستان 449 کیلومتر، ازبکستان 732 کیلومتر و قزاقستان 956 کیلومتر).

2. مسیر ریلی بندرعباس – اینچه برون:

افتتاح مرز ریلی اینچه برون در سال 1393 تحول بسیار مثبتی در رونق کریدور شمال – جنوب محسوب می‌شود که از شرق دریای خزر از طریق ترکمنستان و قزاقستان به روسیه و شمال اروپا ارتباط می‌یابد. این مسیر بطول 1938 کیلومتر با احداث 926 کیلومتر خط آهن جدید بین سه کشور ایران (گرگان – اینچه برون 80 کیلومتر) و ترکمنستان (اترک – برکت – قزیل قایا 700 کیلومتر) و قزاقستان (اوزن 146 کیلومتر) موقعیت‌های جدیدی را ایجاد نموده و حدود 600 کیلومتر از مسافت ریلی کاسته شده فرآیند حمل است.

3. مسیر ریلی بندرعباس – قزوین – رشت – آستارا:

این مسیر که مهمترین و اصلی‌ترین مسیر ریلی در کریدور شمال – جنوب به حساب می‌آید موجب تکمیل حلقه ارتباطی این کریدور از طریق غرب دریای خزر و کشور آذربایجان به سمت روسیه و شمال اروپا خواهد شد. (فنلاند 266 کيلومتر، روسيه 3233 کيلومتر، آذربايجان 399 کيلومتر، ايران 1865 کيلومتر، بندرعباس تا بمبئي 1987  کيلومتر، بمبئي تا دهلي نو 1510 کيلومتر).  با توجه به ساخت و فرآیند حمل و احداث مسیر ریلی قزوین-رشت، در حال حاضر محور رشت-آستارا تنها گسستگي اين مسير به شمار مي‌رود که در آینده با به بهره‌برداری رسیدن راه آهن رشت-انزلي-آستارا تحول عظيمي بالاخص با انتقال بارهاي چین و هند در  این مسير بوجود خواهد آمد.

  • مرز ريلي سرخس (ايران و تركمنستان)
  • مرز ریلی اینچه برون (ايران و تركمنستان)
  • مرز ریلی شمتیغ (ايران و افغانستان)
  • مرز ریلی لطف آباد (ايران و تركمنستان)
  • مرز ريلي جلفا (ايران و آذربايجان)
  • مرز ريلي رازي (ايران و ترکيه )
  • مرز ريلي مير جاوه (ايران و پاکستان)

لازم به ذکر است علاوه بر مرزهای ریلی فوق، امکان صادرات، واردات و ترانزیت کالا از طریق بنادر متصل به شبکه ریلی به شرح ذیل امکان‌پذیر می‌باشد.

  • بندر امام خمینی
  • بندر شهید رجایی
  • بندر امیرآباد
  • بندر خرمشهر
  • بندر ماهشهر
  • بندر ترکمن

شرکت احیاء ریل ایرانیان فعالیت خود را در مرزهای ریلی اینچه برون، شمتیغ، سرخس و رازی آغاز نموده و آماده خدمت رسانی در خصوص حمل و نقل بین‌المللی به مشتریان می‌باشد. همچنین این شرکت حمل ریلی صادرات سالیانه چندین میلیون تن محمولات صادراتی (نظیر سنگ آهن، گندله آهن، آهن اسفنجی، کلینکر سیمان، سیمان کیسه‌ای، گوگرد و …) از طریق بندر شهیدرجایی بندرعباس و بندر امیرآباد را در کارنامه خود دارد.

در حال حاضر این شرکت با کشورهای ترکمنستان، افغانستان، ترکیه وارد همکاری شده و دارای نماینده در کشورهای مذکور می باشد.

اين كريدور از چين آغاز و با گذر از مسيرها و شاخه‌هاي مختلف از جمله ايران از طریق ترکیه به اروپا ختم مي‌شود (چین، قزاقستان، ازبكستان، تركمنستان، ايران، تركيه به سمت اروپا و بالعکس). مسیر ریلی این کریدور محور سرخس- رازی بطول 2013 کیلومتر است به این کریدور شاخه جنوبی تراسیکا نیز گفته می شود که منطبق بر شاخه جنوبی طرح التید است.

شاخه فرعی این کریدور که به آن کریدور جنوبی آسیا نیز گفته می‌شود از ایران به سمت پاکستان منشعب شده و ارتباط زمینی شبه قاره هند به دریای مدیترانه و اروپا و خاورمیانه را برقرار مي‌كند (از جنوب شرقی آسیا و چين، ميانمار، هند، بنگلادش، پاكستان از طریق مرز میرجاوه وارد قلمرو ايران می‌شود و در ادامه از مرزهای شمال غربی شامل بازرگان، رازی به تركيه و بلغارستان به کشورهاي اروپاي شرقي و از مرزهای خسروی و مهران و … به عراق و خاورمیانه ختم مي‌شود).

این کریدور بر اساس توافقات پنج جانبه کشورهای (چين، قرقيزستان، تاجيكستان، افغانستان و ايران) در دست بررسی و اقدام می‌باشد که آخرین وضعيت این پروژه در امتداد غرب به شرق  دارای گسستگی طولانی در خاک افغانستان می‌باشد که با تکمیل آن چين و کشورهاي مشترک المنافع را به ايران و سپس اروپا متصل نموده و حمل و نقل تزانزيت در آسيا و اروپا را بهبود مي‌بخشد.

این کریدور ترکیبی ریلی – دریایی است که كشورهاي CIS، خليج فارس، ايران، عراق، سوريه، درياي مديترانه، يونان و اروپا را به هم مرتبط می‌سازد. در حال حاضر این كريدور دارای دو گسست ریلی بين ايران و عراق است. جهت اتصال ریلی از طریق مرز ریلی خرمشهر-بصره ( 51 كيلومتر) تا کنون خرمشهر-شلمچه تكميل شده است و شلمچه به بصره در دست احداث می‌باشد.

همچنین جهت اتصال ریلی از طریق مرز ریلی خسروی نیز با توجه به احداث مسیر ریلی اراک-کرمانشاه تنها گسیختگی این کریدور مسیر کرمانشاه-خسروي می‌باشد كه در دست ساخت است.

بر اساس توافقات اخیر ایران – آذربایجان و گرجستان این کریدور جدید جهت حمل و نقل بار از کشورهای حاشیه دریای سیاه از مسیر گرجستان و آذربایجان به ایران تا خلیج فارس و بندر بمبئی و بالعکس تعریف شده است. در حال حاضر مقرر گردیده است تا زمان ساخت گسستگی مسیر رشت – آستارا این کریدور بصورت حمل و نقل ترکیبی مورد استفاده قرار گیرد.

تشریح فرآیند حمل ریلی بار در بخش بین الملل

 

حمل و نقل بین‌المللی کالا به دو دسته واردات، ترانزیت وارده و صادرات، ترانزیت صادره تقسیم می‌شود که در ادامه به تشریح روند کلی و فرآیند حمل این گونه موارد می‌پردازیم.

  1. دریافت درخواست کتبی حمل از طرف صاحب کالا (شامل مشخصات کامل کالا نظیر HS Code) توسط شرکت احیاء ریل ایرانیان
 

2. بررسی کارشناسی درخواست

    • بررسی نوع محموله از منظر عادی، خطرناک و ترافیکی
    • بررسی نوع واگن موردنیاز
     

3. در صورتی که محموله عادی باشد:

محموله عادی

محموله عادی

  • پیگیری و دریافت مجوز حمل توسط شرکت احیاء ریل ایرانیان از راه آهن ج.ا.ا و اعلام موافقت کتبی حمل به کشور مبدا / مقصد بارگیری و کشورهای در طول مسیر
  • هماهنگی فرستنده‌ی محموله با کشور مبدا / مقصد بارگیری، اقدام به بارگیری و اعزام واگن
  • دریافت واگن در ایستگاه مقصد و تحویل محموله به گیرنده‌ی کالا
 

4. در صورتی که محموله ترافیکی باشد:

  • دریافت درخواست کتبی حمل از طرف صاحب کالا (شامل مشخصات کامل کالا نظیر HS Code)، به همراه کلیه ضمائم و مستندات از جمله مشخصات و ابعاد فنی
  • اعلام شرایط محموله به راه آهن ج.ا.ا و پیگیری و دریافت مجوز حمل توسط احیاء ریل ایرانیان از راه آهن‌های در طول مسیر و اعلام موافقت کتبی حمل به صاحب کالا، کشور مبدا / مقصد بارگیری و کشورهای در طول مسیر
  • در صورت ترافیکی بودن با توجه به شرایط حمل اعلامی توسط راه آهن ج.ا.ا، نرخ مورد محاسبه به صاحب کالا اعلام و در صورت پذیرش صاحب کالا مراحل مطابق بند 3 انجام می‌گیرد.
  • در صورت عدم امکان سیر محموله، موضوع به صاحب کالا اعلام می‌گردد.
 

5. در صورتی که محموله خطرناک باشد:

  • دریافت درخواست کتبی حمل از طرف صاحب کالا (شامل مشخصات کامل کالا نظیر کد un)، به همراه کلیه ضمائم و مستندات از جمله مشخصات و ابعاد فنی
  • اعلام شرایط محموله به راه آهن ج.ا.ا و پیگیری و دریافت مجوز حمل توسط احیاء ریل ایرانیان از راه آهن‌های در طول مسیر و اعلام موافقت کتبی حمل به صاحب کالا، کشور مبدا / مقصد بارگیری و کشورهای در طول مسیر
  • در صورت نرمال بودن مراحل طبق بند 3 انجام می‌گیرد.

در صورت عدم امکان سیر محموله، موضوع به صاحب کالا اعلام می‌گردد.